Sporcu Ayakkabısı
Spor Ayakkabısı Neden Önemlidir?

1. Ortalama olarak, yürüme sırasında ayaklara vücut ağırlığının üç katı yük biner. Bu yük koşma ve sıçrama hareketlerinde 5-6 kata kadar çıkmaktadır
2. Bu yükler ayaklardaki arklar en iyi yük dağılımını ve tutunmayı sağlar
3. Ayaklara ve eklemlere binece yük hakkında en tutarlı hesaplamayı yapabilmek için;
1. Yapılacak spor dalının kuralları
2. Spor yapılacak ortam,
3. Zemin,
4. İklim ve hava koşulları hakkında bilgi sahibi olmak gerekir

Ergonomi

1. Ergonomi, çalışanların biyolojik ve psikolojik özelliklerini ve kapasitelerini göz önünde bulundurarak insan-makine-çevre uyumunun tabi ve teknolojik yasalarını ortaya koyan çok disiplinli bir bilim dalıdır.
2. Yani kısaca insan ile meslekler arasındaki ilişkilere, bu ilişkiler içindeki sorunlara anatomik, psikolojik ve fizyolojik bilgilerin uygulanması olarak tanımlanabilir.

Ergonominin Amaçları

1. İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliğinin artırılması,
2. Günlük hayatta karşılaşılan insan kullanımına ve etkileşimine açık olan her şeyin insana uygun tasarımı ile:
1. İnsan performansının artması,
2. İnsan güvenliğinin sağlanması,
3. İnsan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi,
4. İnsan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması amaçlanır

Spor ve Ergonomi

1. Spor, sanayi devriminden sonra kentleşme ve serbest zaman artışı gibi temel toplumsal değişmelere bağlı olarak yeni boyutlar kazanmıştır.
2. Bugün spor, fertlerin bedenen, ruhen ve fikren gelişimlerini sağlayan bir bilim haline gelmiştir.
3. Özellikle endüstrileşme ile birlikte spor yeni bir boyut kazanmıştır. İster amatör ister profesyonel düzeyde olsun sporun doğasında yer alan performans ve verimlilik endüstriyelleşme süreci ile birlikte ekonomik bir boyut kazanmıştır.
4. Hal böyle olunca performans ve verimliliğin artırılması da sporda ergonomi kavramını ortaya çıkarmıştır.
5. Ergonomi ve spor bilimlerinin ortak ilgileri arasında performansı artırmak için donanım, ayakkabı ve elbise tasarımı sayılabilir.
6. Ergonominin spora katkıda bulunabileceği alanlar arasında; egzersizlerin neden olduğu kas-iskelet rahatsızlıklarının araştırılması ve önlenmelerine yönelik çalışmalar; sportif donanım ve giysi tasarımında konfor, verimlilik ve güvenlik; seyirci ve sporcuların güvenliği için tasarım ve engelli sporcular için tasarımı sıralayabiliriz. 

Sporcu Ayakkabısı

1. Eğer ayakkabılar spor dalına ve sporcuya uygunsa onlar sporcunun performansını artırabilirler.
2. Ancak uygun değilse performansı düşürebilirler. Bu bakımdan yanlış ayakkabılar rahatsız edici ve ağrıyı artırıcı olabilirler.
3. Ayrıca uzun dönem etkileri ayak deformasyonları ile sonuçlanabilir.
4. Bundan dolayı uygun ergonomi uygulamaları spor alanlarında tamamlayıcı bir unsurdur

Sporcu Ayakkabısı Nasıl Olmalı?

1. Spor Ayakkabısı alırken genellikle moda, fiyat ve rahatlık etmenleri seçimimizi etkiler
2. İyi görünen ayakkabı isteriz fakat önemli olan;
1. Sporun gerektirdiği aktivitelerin yarattığı streslere karşı koyabilen
2. Maksimum potansiyel elde edebilmeye yardımcı
3. Ek sorun yaratmayan
4. Varolan sorunlara çözüm getiren
5. Yaralanmalardan koruyan

Ayakla ilgilenen doktorların muayene ettiği hastaların %15'i yanlış ayakkabı kullanımına bağlı rahatsızlıklardan şikayetçidirler
Doğru Ayakkabı, Doğru Spor

1. Spor ayakkabılarının amacından farklı kullanılması da ek problemlere yol açmaktadır
2. Bu sebeple ilgilenilen spor türüne uygun ayakkabı tercih edilmelidir
1. Örn; yürüyüş ayakkabıları daha sert iken, koşu ayakkabılar daha yumuşak yapıya sahiptir

Hangi Ayak, Hangi Ayakkabı?
Ayak tipi hakkında bilgi sahibi olunmalıdır

Ayak Numarası ve Şişmiş Ayak

1. Ayak numarası  ayda bir ölçülmelidir
2. Numaralar markalara göre de değişiklik gösterebilir
3. Seçim numaraya göre değil, ayağa uygunluğa göre yapılmalıdır
4. Günün sonunda ayaklar en şiş halde iken ayakkabı alınmalıdır

Çorap ve Ortez Kullanımı

1. Ayakkabı seçilirken spor yapılan çorap ile ayakkabı denenmelidir
2. Eğer kullanılan bir ortez var ise o da mutlaka bulundurulmalı, ayakkabı ile uygumu sağlanmalıdır
3. Ayakkabının rahat olması son derece önemlidir
4. İlk denemede dahi rahatsız edecek temasların olmaması gerekmektedir
5. Her iki ayakkabı giyilerek mağaza içinde yürünmelidir

Ayakkabının Şekli

1. Ayakkabıların arka bölümleri ayağın dışa ve içe kaçışını engelleyecek sertlikte, ön bölümü ise esnek olmalıdır
2. Parmak ucunda bir miktar boşluk olması uygundur
3. Topuk nispeten sıkıca oturmalıdır, yürürken topuk yukarı, aşağı ve yanlara kesinlikle kaymamalıdır
4. Üst bölüm rahat ve güvenli olmalı, çok sıkı olmamalıdır
5. Tüm parmaklar ayakkabı içinde rahatça hareket ediyor olmalıdır

Özel problemler, özel ayakkabılar

1. Bazı ayakkabılar alışılmışın dışında görünmlere sahip olabilirler
2. Jelle dolu yada ekstra şok emme özelliği olan yaylı görünüme sahip ayakkabılar topuk ağrısı çekenler için idealken, ayak bilekleri kolay burkulan kişiler için son derece sakıncalı olabilri

Yeni Ayakkabı Ne Zaman Alınmalı?

1. 500 – 1000 km sonrasında bozulma başlar

Hangi Zemin, Hangi Ayakkabı?

1. Ayakkabılarda dolgu malzemesi olarak EVA (Etil Vinil Asetat) ve poliüretan olmak üzere genellikle 2 malzeme kullanılır
2. EVA son derece hafif fakat dayanıksız, poliüretan ise dayanıklı fakat ağır bil malzemedir
3. İdeal olan en dayanıklı en hafif ayakkabıyı alabilmektir

Ayakkabının Sırtı

1. Ayakkabının sırtı nefes alabilir nitelikte olmalı fakat öte yandan mevsimsel ve çevresel koşullar da göz önünde bulundurulmalıdır
2. Bağcıklar hareketi engellememelidir

Spor Ayakkabısı Kategorileri

1. Başlıca 8 kategoriye ayrılabilmekle beraber, her bir branş için spor ayakkabısı ayrıca incelenmelidir
1. Atletik ayakkabılar
2. Kort sporları için ayakkabılar
3. Atletizm ayakkabıları
4. Kış Sporları için ayakkabılar
5. Saha sporları için ayakkabılar
6. Özel sporlar için ayakkabılar
7. Doğa sporları için ayakkabılar
8. Diğer sporlar (Fitness, Pilates vb)

Atletik Ayakkabılar

1. Bunlar koşu, basit antrenman ve yürüyüş ayakkabılarıdır
2. Koşu ayakkabısında; yastıklama, esneklik, topuk bölgesindeki kontrol ve denge, hafiflik ve çekiş özelliği önemlidir
3. Yürüyüş ayakkabısında ise yumuşak ve rahat bir üst kısım olmalıdır, şoku iyi emmelidir, düz bir tabanı olmalı, yürüyüş sırasında doğal devinime uygun tabanı olmalıdır
4. Treking ayakkabıları ise daha sert taban ve üst yüzeye sahip, çok bağcıklı ve bileği destekler nitelikte olmalıdır

Kort Sporları

1. Tenis, basketbol, voleybol için kullanılan ayakkabılar bu sınıfa girer
2. Bütün kort sporlarında olan öne, geriye ve yana hareketlere karşı dayanıklı olmalıdır
3. Taban en önemli kısımdır
4. Yanal destekler yer almalıdır

Atletizm Ayakkabıları

1. Koşucuların ve diğer atletizm branşlarının ihtiyaçlarına göre şekillenmektedirler
2. Çok çeşitlidirler

Kış Sporları
Paten
Saha Sporları

1. Futbol, Beyzbol, Amerikan Futbolu, Ragbi
2. Pençeli, çivili yada çıkıntılı ayakkabılar tercih edilir
3. Hangisi olacağı, spora, saha zeminine göre değişiklik gösterir

Özel Sporlar

1. Golf, aerobik dans, bisiklet, kürek ayakkabıları bu grupta yer alır.

Fitness Ayakkabıları

1. Şok emme ve çok yönlü destek önemlidir

Basketbol Ayakkabısı

1. Basketbol sürekli hareket, ani durma, sıçrama ve hızlı yanal hareketler gerektiren bir spordur
2. Denge ve koordinasyonu korurken, ani yön değiştirme ve hızlı tekrarlayan sıçramalar söz konusudur.
3. Ayak üzerindeki baskıyı azaltmak için; dayanıklı, destekler nitelikte ve darbe emiş özellikleri yüksek olan ayakkabılara ihtiyaç vardır.
4. Kapatma; bağcık, kemer, fermuar, cırt cırt ile sağlanır, mutlaka uygun kullanılmalıdır.
5. Ayak parmaklarının rahatça hareket edebildiği geniş ön ayak çapı olmalıdır.
6. Ayakkabı büküldüğünde ortasından değil parmak ucunda bükülmelidir.
7. Açık havada oynanacaksa daha dayanıklı dış taban seçilmelidir
8. Fast and all-around players ayak bileği hareket kısıtlılığını engellememesi için genelde düşük konçlu spor ayakkabısı
9. Power players stabiliteyi daha fazla sağlamak için daha yastıkçıklı uzun konçlu spor ayakkabısı tercih ederler.

Saha Sporları

1. Futbol, Beyzbol, Amerikan Futbolu, Ragbi
2. Pençeli, çivili yada çıkıntılı ayakkabılar tercih edilir
3. Hangisi olacağı, spora, saha zeminine göre değişiklik gösterir

Futbol Ayakkabısı (Krampon)
Futbol

1. Futbol oyunu sırasında vücut ağırlığının yaklaşık 7 ila 10 katı, ayak ve ayak bileği eklemince vücuda transfer edilir
2. Bunun yanında hız, çeviklik ve dakiklik gerektirir
3. Futbol ayakkabısının tabanı, zemin üzerinde kaymayı önleyecek şekilde çıkıntılıdır

Krampon Seçimi

1. İki temel konu seçimi etkiler

1-Hangi yüzeyde oynanacak
(sentetik çim/halı saha,
çim saha,
toprak saha,
kapalı saha-parke)
2-Hangi pozisyonda oynanacak
(kaleci, defans, orta saha, forvet)
Kendini en rahat hissettiğin ayakkabı ile en iyi performansı gösterebilirsin!
Suni Çim Saha İçin Futbol Ayakkabıları

1. Zor aşınan kauçuk taban üzerinde küçük küçük ve birbirine yakın çiviler bulunur
2. Çiviler çok sayıda ve kısadır
3. Tüm tabana eşit olarak dağılmışlardır
4. Suni çim, güneşte sertleşen toprak, donmuş sahalar ve beton gibi sert ve pürüzlü yüzeylerde kullanılabilir

Suni Çim Saha İçin Futbol Ayakkabıları

1. Doğal zeminler için uygun değildir
2. Çivilerin arasına çamur girebilir ve sertleşerek ayakkabının tutuşunu engeller
3. Bu tabalar sert inişlerde şoku emebilir özelliktedirler
4. Yumuşak ve rahattırlar
5. Görünümler normal ayakkabılara daha yakındır

Çim Saha Futbol Ayakkabıları

1. Son derece dayanıklı dış taban özellikleri vardır
2. Doğal alanlarda çekişi arttırmak için sert metal çivi  yada seyrek desen özelliği taşırlar.
3. Suni çim ayakkabısına göre çivileri daha uzun ve sert materyalle yapılmıştır.

Kapalı Saha (Salon) Futbol Ayakkabıları

1. Pürüzsüz yüzeylere tutuş sağlamak için tasarlanmış yumuşak ve düz bir dış tabana sahiptirler
2. Kapalı alanlar için tasarlanmışlardır
3. Hafiftirler ve kolay hareket etme olanağı sağlarlar

Tabanı Değiştirilebilir Çivili Ayakkabılar

1. Üzerinde oynanan zemine göre ve ihtiyaca göre çiviler seçilir ve kullanılır
2. Farklı uzunluklarda çiviler mevcuttur
3. Yumuşak ve doğal ıslak yüzeylerde (bakımlı sahalar yada çamur zemin) kullanılır
4. Sık değişen hava koşullarında idealdir
5. Aynı ayakkabı farklı çivilerle kullanılabilir.
6. Çiviler anahtar yardımı ile takılır ve çıkartılır.

Mevkiye göre futbol ayakkabıları
Defansif orta saha

1. Orta sahada defansif görev  sürekli olarak ikili mücadeleyi gerektirir. Tekme yemek muhtemel; sert malzemeden imal edilmiş, dayanıklı ve mümkünse kalın kramponlar tercih edilir.

Hücumcu Kanat

1. ‘’Hız kramponu’’ yani aslında kalkış kramponları ani dönüş ve hızlanma özellikleriyle diğer kramponlardan ayrılır, daha hafiftirler. Uzun mesafe deparlarında ve maçın genelinde enerji tasarrufu sağlar.
2. Daha az malzeme kullanılıp hafifletilen bir krampon  ikili mücadelelerde muhtemel  darbelere karşı daha zayıf bir koruma sağlar. Kaleciler ve defans oyuncuları için bu model önerilmez.
3. Ani dönüş kontrolü taban yapısı ile sağlanır. Tabanda bulunan çivilerin açısı, sayısı ve zemine uyguladığı basıncın dengesi futbolcuların ani yön değiştirebilmesini sağlar.

Futbol Ayakkabılarında Üst Yüz Türleri

1. Üst yüz, ayakkabının top ile temas eder bu sebeple kullanılan materyalin dayanıklı olması istenir
2. İmalatında çeşitli doğal deri türleri yada sentetik deriler kullanılır
3. Doğal deri son derece yumuşaktır ve iyi dokunma hissini beraberinde getirir fakat dayanıklılığı düşüktür
4. Bunun yanında su tutma özelliği yüzünden, ıslak zeminlerde su emer ve ağırlaşır.
5. Üst yüzeye yapılan çok fazla işleme mevcuttur. Bu işlemeler sayesinde sürtünme alanları oluşturulur ve topun yönlendirilmesi sağlanır

Futbol Ayakkabılarında Üst Yüz Türleri

1. Kanguru Derisi; Yumuşaktır ve ayağın şeklini alır. En pahalısıdır. Çok rahattır fakat dayanıksızdır.
2. Dana Derisi; Kanguru derisinden daha serttir fakat daha dayanıklıdır. Esnekliği az, fiyatları daha uygundur
3. Koyun Derisi; Suya dayanıklıdır ve hızlı kurur. Esnekliği daha azdır fakat mevcut esnekliğini koruma eğilimindendir. Dana derisinden daha pahalıdır.
4. Sentetik Yüzler; Deri materyallere göre daha ucuzdurlar. Derinin verdiği dayanıklılığı, nefes alma özelliğini ve rahatlığı vermezler.

Futbol Ayakkabısı Kesim Tipleri

1. Yüksek Kesim; Ayak bileğine özellikle yanal hareketlerde fazladan destek sağlar. Çok fazla yön değiştirmenin olduğu pozisyonlarda tercih edilir
2. Orta Kesim; Ayak bileğine destek sağlarken, manevra kabiliyetine de izin verir. Sahada hızlı şekilde hareket etmesi gereken oyuncular tercih eder
3. Düşük Kesim; Hafifliği tercih eden oyuncular giyer. Manevra kabiliyeti ve hızlı olunmasını sağlar
1. Doğru seçim aynı zamanda yaralanmaları da önler

Tenis Ayakkabısı

1. Tabanının zeminle aşırı temas eden bölgeleri (topuk, ayak-ön) özellikle sert zemin kortlarda oynayanlar için yumuşak malzemler ile ("air", "gel" örnekleri gibi) desteklenmiş olmalıdır.
2. Yanlara yapılan hamleler açısından ayakkabının kenarları güçlendirilmiş olmalıdır. Ayakkabının burnu yeterli genişlikte olmalıdır.

Voleybol Ayakkabısı

1. Hafif, yumuşak özellikte, ayağı kavrayan ve kaymayan spor ayakkabısıdır.
2. Basma noktalarında, burunda ve yanlarda zemine iyi tutunacak şekilde malzeme desteği yapıldığı görülür.

Kış Sporları

1. Paten Kayma, Buz Hokeyi, Alp Kayağı, Curling

Trekking Ayakkabısı

1. Trekking ayakkabılar daha sert taban ve üst yüzeye sahiptir, çok bağcıklı ve bileği destekler nitelikte olmalıdır.

Özel Sporlar

1. Golf, aerobik dans, bisiklet, kürek ayakkabıları bu grupta yer alır.

Rocker Taban Ayakkabı

1. Ayak baş parmak EHA kaybeden kişiler (artrit, için idealdir.
2. Çıplak ayakla dans etmesi gereken dansçılara günlük hayatların eklemlerini dinlendirmek için kullanabilirler.

Spor Ayakkabısı Bakımı

1. Ayakkabınızın bağcıklarını gevşeterek saklamaya özen göster (Temizlik aşamasında da kolaylık sağlayacaktır).
2. Ayakkabılarınızı birbirine hafifçe vurarak yapışmış kirin/çamurun dökülmesini sağla.
3. Daha sonra düz ve eşit uzunlukta kıllara sahip olan bir diş fırçasıyla kenarlarda kalan kiri ve taban kısmına yapışan çamuru temizleyin. Bunu yaparken fırçayı ara ara ıslatmayı ve yıkamayı ihmal etme
4. Bir bez parçası ile  ayakkabınızın  üst kısmını güzelce silin. Bu işlem esnasında herhangi bir kimyasal temizleyici kullanmayın. 
5. Ayakkabınızı  her kullanışınızda birkaç saat havalandırın. Aynı ayakkabıyı ikinci gün giyme

---

Kaynak www.hakanbuzoglu.com